Ik vind het interessant en ook dapper als een schrijver een bijzondere verhaalstructuur hanteert in een roman. Ik denk bijvoorbeeld aan de volgorde waarin het verhaal wordt verteld, de wijze waarop de hoofdstukken zijn ingedeeld of de lengte van de hoofdstukken. Een originele verhaalstructuur maakt een boek interessant, maar brengt ook risico’s met zich mee. Op zich zou de structuur van een verhaal ondergeschikt moeten zijn aan het verhaal zelf, maar in sommige situaties vind ik dat het het verhaal versterkt. Zoals bijvoorbeeld in Wat het hart verwoest van John Boyne.

Thema
John Boyne ken je mogelijk wel als schrijver van het boek The boy in the striped pyjamas, over een zoon van een SS-er die vriendschap sluit met een leeftijdgenoot in het jodenkamp waar zijn vader de scepter zwaait. Dit boek werd een bestseller en is zelfs verfilmd. Maar Boyne schreef ook Wat het hart verwoest. Dit boek behandelt een totaal ander thema, namelijk homoseksualiteit in het Ierland van de tweede helft van de 20e eeuw.
Het verhaal begint in Ierland met de moeder van de ik-persoon. De ongetrouwde moeder raakt zwanger en wordt verbannen uit haar geboortedorp. Ze geeft haar kind op ter adoptie. Boyne beschrijft heel levendig de haat van de bekrompen Ierse gemeenschap ten opzichte van deze vrouw en het geweld tegen homoseksuelen. Die haat leidt tot een dramatisch einde van het eerste hoofdstuk en de geboorte van de ik-persoon.
Vervolgens gaan we zeven jaar vooruit in de tijd en gaat het verhaal verder met de belevenissen van de ik-persoon die dan 7 jaar is. Daarna volgen er nog negen episodes waar steeds weer 7 jaar tussen zit. Elke episode is haast een verhaal op zich en elke episode behandelt een nieuw inzicht over de manier waarop de maatschappij reageerde op homoseksualiteit. Hiervoor reist de hoofdpersoon naar Amsterdam en Amerika.

Cliffhanger
Hoewel de reeks toevalligheden en de excentrieke personages het verhaal enigszins ongeloofwaardig maken, boeide het me van het begin tot het einde. Dat komt ook door de cliffhangers aan het einde van bijna elke episode. Na de cliffhanger begint het verhaal weer zeven jaar verder. Boyne neemt aan het begin van elke episode de tijd om eerst de scène te schetsen en de situatie van de hoofdpersoon op dat moment, voordat hij de ontknoping van de voorgaande episode onthult. Wat er in de tussenliggende zeven jaar is gebeurd, wordt uiteindelijk wel duidelijk in het vervolg van het verhaal. Hiermee neemt de schrijver wel een risico, want die zeven tussenjaren zetten me als lezer weer even op afstand. Emoties over het gebeurde aan het einde van het voorgaande hoofdstuk zijn immers getemperd, het leven van de ik-persoon is verder gegaan.

Sleutelmomenten
De lange tussenpozen in de verteltijd vind ik interessant. Het verhaal is zo opgezet dat de sleutelmomenten in de verhaallijn precies om de zeven jaar plaatsvinden. De toevalligheden vergeef ik hem direct en vind ik niet storend. Hier en daar versterkt de structuur het verhaal zelfs omdat Boyne daarmee het thema van het boek zwaarder aanzet. Dat dit werkt, blijkt uit de vele lovende recensies voor dit boek, maar dat komt denk ik ook door het schrijftalent van de schrijver.
Zelf durf ik het niet aan om een dergelijke vertelwijze te hanteren. Het risico is immers groot dat je de aandacht van de lezer kwijtraakt in de volgende episode. Een lezer wil zich immers inleven in de hoofdpersonage en wanneer die ineens zeven jaar ouder (en wijzer) is, is dat toch weer even lastig.

Zin in een boek met een bijzondere verhaalstructuur?

Een aanrader vind ik Rode rozen en tortilla’s van Laura Esquival. Elk hoofdstuk in dit boek begint met het bereiden van een gerecht, compleet met recept. Het verhaal is een beetje gek met een magisch tintje en is in 1992 verfilmd als Como aqua para chocolate. Ik ontdekte dat deze film nu op Netflix te zien is als Like water for Chocolate.
Ook mooi vond ik Het Smelt van Lize Spit. In dit boek volgen de hoofdstukken elkaar op in het schema ABC, ABC waarbij A een verhaallijn is in het nu, B een verhaallijn over de zomer van 2002 en C op chronologische volgorde achtergrondinformatie geeft voor het verhaal. Een boek met enorme impact en door de verhaalstructuur ook intrigerend.