‘Jeetje Nique, ik haal die Luuk en Luis de hele tijd door elkaar,’ zegt mijn zusje. Nu mijn tweede boek bijna af is, heb ik haar, een van mijn proeflezers, het eerste deel gestuurd. Tja, nu zij het zegt, zie ik het ook. Daar gaan we weer, denk ik en met een zucht open ik internet en klik op een site met Spaanse mannennamen. Het wijzigen van de naam van een personage is een fluitje van een cent in het schrijfprogramma waarmee ik werk. Met ‘project replace’ wijzig ik in een paar seconden definitief een naam in alle documenten. Inclusief de karakterkaarten van de personages en inclusief alle begeleidende teksten bij hoofdstukken. Toch vind ik het wijzigen van namen in mijn manuscript verschrikkelijk en doe ik het alleen als het echt niet anders kan.

Namen van onbelangrijke personages
Als het een niet zo belangrijk personage is, dan vind ik het nog niet zo erg om de naam te veranderen. Soms moet ik zelfs opzoeken hoe ik de automonteur van het dorp ook alweer had genoemd, of de lerares van het schooltje. Om die reden leg ik een lijstje aan van personages die geen karakterkaart ‘verdienen’ maar waarvan ik wel de naam moet onthouden omdat de burgemeester in hoofdstuk 5 nu eenmaal dezelfde naam moet hebben als diezelfde burgemeester in hoofdstuk 23. Anders verbreek je de illusie van het verhaal.

Namen van belangrijke personages
Het gedonder begint als het om een personage gaat die een belangrijke rol speelt in het verhaal. Zo’n personage is in mijn hoofd al tot leven gekomen, heeft eigen ideeën, dromen, plannen. Het veranderen van de naam van zo’n personage is net zoiets als wanneer je schoonzusje tijdens een verjaardagsfeestje zegt: ‘Ik heb besloten dat ik mijn doopnaam aan ga nemen. Wil je me voortaan Janine noemen?’

Overigens overkomt het me regelmatig dat de naam die ik in hoofdstuk 1 had bedacht, in hoofdstuk 14 niet meer bij het personage past. Dat overkwam me met de hoofdpersonage van het boek waar ik nu aan werk. Clair had ik haar genoemd. Helaas voor mij ontpopte ze zich niet tot een Clair. Hoe verder ik kwam in het verhaal, hoe minder haar naam bij haar leek te passen tot ik uiteindelijk overstag ging en haar Lisa noemde. Het lastige is dat ik nog lange tijd uit een soort automatisme toch af en toe ‘Clair’ schreef wanneer ik ‘Lisa’ bedoelde.

Namen lenen
Met het kiezen van een naam voor een personage ben ik zomaar een halve dag kwijt. Het moet niet alleen een naam zijn die bij een personage past, maar het mag geen naam zijn van iemand die ik ken. Want voor je het weet, denkt je collega / vriendin / moeder van een vriend dat je niet alleen haar naam hebt geleend, maar ook haarzélf een rol hebt gegeven in je roman. Welke gevolgen dat kan hebben, heb ik ervaren bij mijn eerste roman.

Advocaten en rechtszaken
Het verhaal in mijn debuutroman is gebaseerd op ware gebeurtenissen en aanvankelijk had ik de echte namen in het manuscript opgenomen. Veel van de personen waarop het verhaal is gebaseerd, zijn immers al overleden. Diegenen die nog in leven zijn, stuurde ik het manuscript voorafgaand aan publicatie. Vier van hen waren enthousiast en vonden het prima dat ik hun ware naam (en die van hun ouders) in het manuscript zette. De vijfde, nota bene iemand die alleen in de laatste hoofdstukken een bijrolletje had, was overstuur en haar kinderen woedend. Ik had hun moeder nooit zo mogen afschilderen in het boek.
Het grootste probleem was een detail in een scène, een mooi beeld van een hartelijke familie die vlak na de oorlog met de beperkte middelen die iedereen in die tijd had, toch een prachtig feest neerzette. In de ogen van de familie had ik hen neergezet als armoedzaaiers. Ik had het met plezier willen aanpassen, want het ging me niet om het detail, maar om de sfeer van toen. Maar nog voor ik erover na had kunnen denken, ontving ik boze mails en voicemailberichten en dreigde de familie met een rechtszaak.

Kwetsend
Aanvankelijk voelde ik me haast gevleid dat men kennelijk dacht dat het boek een kassucces zou worden en dat iedereen het zou lezen. Maar natuurlijk is het nooit mijn bedoeling geweest iemand te kwetsen en als het allemaal zo gevoelig lag, dan wilde ik niet nog meer zout in wonden strooien. Ik veranderde alle namen, inclusief die van alle overleden familieleden. Overigens tot verdriet van de andere vier personen die het manuscript al hadden gelezen. Vanaf dat moment moest ik tijdens de redactiewijzigingen wel steeds een lijstje erbij houden zodat ik zelf nog wist wie ik hoe had genoemd.

In mijn nieuwe roman-in-wording geef ik Luis uiteindelijk een andere naam. Voortaan gaat hij door het leven als Miguel. En nu hij Miguel heet, gaat hij ook ineens dingen doen die ik van Luis niet had verwacht. Zo zie je maar.

Image by Markus Winkler from Pixabay