In de laatste hoofdstukken van mijn nieuwe roman ontvouwt zich het plot. Er is toch nog meer te vertellen dan ik had gedacht en zo groeit het aantal woorden per hoofdstuk ineens tot over de drieduizend per hoofdstuk. Daarmee sta ik voor een dilemma. Wil ik de hoofdstukken even lang maken? Tot nu toe zit ik gemiddeld op 1200 tot 2500 woorden per hoofdstuk. Dat is ongeveer vier tot acht pagina’s. Wat is eigenlijk de ideale hoofdstuklengte voor een lezer?

Afwisseling

Zoals altijd wanneer ik met dit soort vragen zit, ga ik op zoek naar hoe andere schrijvers dit aanpakken. Als snel wordt me duidelijk dat de hoofdstukken van de boeken in mijn kast niet allemaal precies dezelfde lengte hebben. Zo zijn langere hoofdstukken tot wel twee maal zo lang als korte hoofdstukken. ‘Een beetje afwisseling in hoofdstuklengte vind ik wel fijn,’ zegt mijn dochter die een voorkeur heeft voor hoofdstukken van vier tot acht pagina’s lang. De vriendin met wie ze aan het skypen is op het moment dat ik mijn vraag stel, heeft het liefst vier tot vijf pagina’s per hoofdstuk. Zij las onlangs De Tweeling met circa 26 bladzijden per hoofdstuk en dat vond ze veel te lang.

Elk boek een eigen hoofdstuklengte

Ik blader in wat verschillende boeken en noteer de hoofdstuklengte. Khaled Hosseini hanteert vier tot negen pagina’s in Duizend schitterende zonnen. Arthur Japin wisselt de hoofdstuklengte af. Het eerste hoofdstuk van De gevleugelde telt 16 pagina’s, de overige vijf tot twaalf. Roxane van Iperen gebruikt voor ’t Hooge Nest vijf tot elf pagina’s per hoofdstuk, terwijl Paolo Cognetti tussen de tien en twintig pagina’s in een hoofdstuk van De acht bergen stopt. ‘Ik heb een hekel aan van die superkorte hoofdstukken,’ zegt mijn echtgenoot. Drie tot vier pagina’s per hoofdstuk vindt hij niks. Ook zoonlief houdt van langere hoofdstukken, hoewel hij drie pagina’s per hoofdstuk al heel wat vindt. Als ik mijn wenkbrauwen optrek, voegt hij er snel aan toe: ‘Spannende hoofdstukken mogen wel wat langer zijn.’

Subhoofdstukken

Zelf las ik kortgeleden De zwarte schuur van Oek de Jong. Deze schrijver doet het weer iets anders. Zijn hoofdstukken tellen drie tot tien pagina’s en beginnen vaak halverwege een pagina. Vier tot zes hoofdstukken maken samen een deel van 26 tot 27 pagina’s. Dat is wel een beetje verwarrend, vind ik, omdat de nummering voor mijn gevoel steeds opnieuw begint. Later kreeg ik het door: de delen zijn genummerd met Romeinse cijfers en de hoofdstukken met gewone cijfers.

Cliffhanger

Er is geen ideale hoofdstuklengte, lees ik wanneer ik speciaal voor dit blog nog even op internet rondneus. Het is wèl belangrijk op welk moment je je hoofdstuk eindigt. Zelf vind ik het prettig een hoofdstuk te laten eindigen op een min of meer natuurlijk moment. Ik hou ervan een hoofdstuk te eindigen met een prikkelende zin die de lezer moet verleiden aan het volgende hoofdstuk te beginnen. Dat doe ik niet bij elk hoofdstuk, want dan wordt het een trucje, maar zo af en toe mag best, vind ik.

Sturen op hoofdstuklengte

Geen vaste regels dus en ook geen consensus over wat een fijne hoofdstuklengte is. Dat is prettig, want dan kan ik het af laten hangen van de inhoud van het hoofdstuk. Je kunt een scène toch niet zomaar afbreken of inkorten omdat een hoofdstuk niet meer woorden mag tellen? En het kunstmatig verlengen van een scène omwille van de hoofdstuklengte vind ik ook raar.. Scrivener telt de woorden per hoofdstuk keurig voor me op en ik heb het zo ingesteld dat het aantal woorden per hoofdstuk voortdurend in beeld is. Zo houd ik een beetje in de gaten of de laatste hoofdstukken niet te veel uitdijen. Misschien toch nog een hoofdstuk splitsen.