In de laatste twee blogposts beschreef ik boeken met een verrassend element. En juist die bijzondere insteek leverde inspiratie op om zelf weer meer tijd in te ruimen om te schrijven. Het brengt me op ideeën om wat dingen uit te proberen, een compleet andere insteek te kiezen of gewoon wat voor mezelf te prutsen. Het derde boek in deze serie dat me inspireerde, haalde een bijzondere herinnering naar boven en maakte nog eens duidelijk wat de drive is achter mijn schrijverij.

Het boek dat me terug in de tijd deed gaan, heet ‘Het eiland van de verdwenen bomen’ en is geschreven door Elif Shafak. In De Volkskrant stond een lovende recensie over dit boek en omdat ik wel wat heb met Cyprus, was mijn oog erop gevallen. Kort daarna kreeg ik het cadeau van mijn lief.

Elif Shafak
De schrijfster van het boek is van Turkse afkomst en is de meest gelezen auteur van Turkije. Haar boeken zijn in vijftig verschillende landen in vertaling beschikbaar en wonnen meerdere internationale prijzen. In haar vaderland is ze niet meer welkom doordat personages in een van haar boeken zich kritisch uitlaten over Turkije. Zij woont al jaren in het Verenigd Koninkrijk, maar voelt nog altijd heimwee naar Turkije. En hoewel ‘Het eiland van de verdwenen bomen’ over Cyprus gaat, is die melancholie in het boek duidelijk herkenbaar.

Het verhaal
Het verhaal is een liefdesgeschiedenis tussen de Griekse Kostas en de Turkse Defne. Als een burgeroorlog het idyllische Cyprus verscheurt en opdeelt in een Grieks en een Turks deel, raken ze elkaar kwijt. Kostas gaat naar Londen, terwijl Defne op Cyprus achterblijft.
Een tweede verhaallijn speelt in het heden en gaat over Ada, de dochter van Defne en Kostas. Zij worstelt met problemen op school die deels te maken hebben met haar Cypriotische stamboom. Na de kerstvakantie wil ze onder geen voorwaarde meer terug naar school. Met haar vader kan ze hier niet over praten en tot overmaat van ramp komt haar excentrieke, Cypriotische tante, die ze nooit eerder heeft ontmoet, bij hen logeren.

Natuur
Planten, dieren en vooral bomen spelen een belangrijke rol in het boek. Een deel van het verhaal is zelfs geschreven vanuit het perspectief van een vijgenboom. Het vertelperspectief van een boom blijkt populair in de recente literatuur. Eerder vertelde ik al over het boek ‘De eik was hier’ van Bibi Dumon Tak waarin de zomereik terugkijkt op zijn leven. In Het eiland van de verdwenen bomen is het geen eik maar een vijgenboom die zijn verleden overpeinst. Het leven van de boom is nauw verbonden met de geschiedenis van Cyprus en zo verbinden de ‘boomhoofdstukken’ de verhaallijn van de liefde tussen Kostas en Defne met de moeilijkheden waar hun dochter mee kampt.

Filosofie
Het boek zit vol filosofische bespiegelingen. Een passage in het boek bracht mooie herinneringen in me boven aan professor Bernard Lievegoed en mijn propedeutisch jaar aan de Vrije Hogeschool. Het betreft een gesprek tussen dochter Ada en vader Kostas:

‘Pap, weet je nog dat je me een keer hebt verteld dat verschillende mensen naar dezelfde boom kunnen kijken maar toch iets anders zien? Daar moest ik laatst aan denken, alleen wist ik niet meer precies hoe het zat.’
‘O ja, toen heb ik waarschijnlijk gezegd dat je iemands karakter kunt aflezen aan wat diegene het eerste opvalt aan een boom.’
(…)
‘Wat ik bedoelde was: sommige mensen staan voor een boom en het eerste wat ze zien is de stam. Dat zijn degenen die het meeste belang hechten aan orde, veiligheid, regels, continuïteit. Daarnaast heb je degenen die als eerste op de takken letten. Die hunkeren naar verandering, een gevoel van vrijheid. En dan heb je nog degenen die zich aangetrokken voelen tot de wortels, ook al zitten die verborgen in de grond. Die mensen zijn erg gehecht aan hun identiteit, tradities, hun culturele erfgoed …’

Een mooie gedachte.